Waarom hoeven dieren geen ademoefeningen te doen en mensen wel?

Onze ademhaling is een fundamenteel proces dat ons in leven houdt, maar in vergelijking met andere dieren is deze opmerkelijk vaak ontregeld. Vaak krijg ik kritische vragen hierover: waarom moeten wij onze ademhaling trainen of controleren, dit doen andere dieren toch ook niet? Of ademhalen is toch een natuurlijk proces, dat gaat toch vanzelf goed? Toch lijkt bij mensen de ademhaling vaker ontregeld dan bij andere dieren en heeft dit ook nog eens grote gevolgen voor slaap, prestaties en herstelkracht.

Wij mensen zijn unieke wezens met een extra uitdaging: onze moderne leefstijl. We zitten uren achter een scherm, hebben te maken met chronische stress en ademen vaak verkeerd door mondademhaling, te snel ademen of oppervlakkig ademen. Dit kan leiden tot vermoeidheid, minder focus, slaapproblemen en zelfs gezondheidsklachten.

Dieren volgen instinctief hun natuurlijke ademritme. Wij hebben dat door de eeuwen heen deels verloren. Maar hier komt de kracht van ons brein: wij kunnen onze ademhaling bewust sturen. Dit geeft ons de kans om niet alleen die natuurlijke balans te herstellen, maar ook om extra voordelen te benutten, zoals stressverlichting, betere sportprestaties en sneller herstel.

Ademhaling is als een tool die altijd beschikbaar is, maar die je moet leren gebruiken. Door je ademhaling te trainen, haal je het maximale uit je lichaam en geest in een wereld waarin we continu worden uitgedaagd. Kortom, het is geen luxe, maar een essentieel hulpmiddel om optimaal te presteren en te leven.

Dit artikel onderzoekt de verschillende factoren die bijdragen aan deze ontregeling, van de afname van borstvoeding tot onze moderne levensstijl en de unieke verschuivingen in onze anatomie door het vermogen tot spraak. Bovendien onderstreept dit artikel niet alleen het belang van bewuste ademhalingsoefeningen om onze interne systemen te reguleren maar ook letten op andere (onbewuste) patronen die invloed hebben op onze gezondheid en ademhaling.

Afname van borstvoeding
Een van de eerste invloeden op onze ademhaling begint al in de vroege kindertijd. Borstvoeding speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van de mond- en kaakspieren. Baby’s die geen borstvoeding krijgen, missen deze belangrijke oefening, wat kan leiden tot een minder goed ontwikkelde mond- en keelstructuur. Hierdoor kunnen ademhalingsproblemen zoals obstructieve slaapapneu en mondademhaling ontstaan. Onderzoek toont aan dat exclusief borstvoeden gedurende de eerste zes maanden de kans op orthodontische problemen zoals scheve tanden vermindert. Dit komt doordat de zuigbeweging die nodig is voor borstvoeding de mond- en kaakspieren effectief traint en de ontwikkeling van een gezonde kaakstructuur bevordert​.

Toename van zacht eten
Moderne diëten bestaan steeds meer uit bewerkte en zachte voedingsmiddelen. In tegenstelling tot de ruwe, vezelrijke diëten van onze voorouders en van veel andere dieren, vereist zacht voedsel minder kauwen. Dit leidt tot een onderontwikkeling van de kaakspieren en een versmalling van de bovenste luchtwegen. Deze anatomische veranderingen kunnen de ademhaling bemoeilijken en bijdragen aan problemen zoals snurken en slaapapneu. Ruwe voeding, die meer kauwen vereist, stimuleert de kaakspieren en helpt een breder palet te ontwikkelen, wat leidt tot betere ademhalingspatronen en een algeheel gezonder mond- en keelgebied. (Leestip: Breathe, Sleep, Thrive)

Verschuiving in de keel door spraak

De menselijke anatomie is uniek aangepast aan het vermogen tot spraak. De larynx (strottenhoofd) bevindt zich lager in de keel in vergelijking met andere zoogdieren. Hoewel dit ons in staat stelt complexe klanken te produceren, verhoogt het ook het risico op verstikking en kan het de ademhaling beïnvloeden. Andere dieren hebben een hoger geplaatste larynx, wat hen in staat stelt tegelijkertijd te ademen en te slikken zonder het verhoogde risico dat bij mensen optreedt. Deze anatomische verschuiving, hoewel essentieel voor onze spraak, brengt een balans tussen communicatie en ademhaling met zich mee die niet altijd optimaal is.

Blootstelling aan moderne prikkels

Onze moderne samenleving stelt ons dagelijks bloot aan diverse prikkels die onze ademhaling kunnen verstoren. Luchtvervuiling, rook, allergenen en stress zijn slechts enkele voorbeelden. Deze factoren kunnen leiden tot chronische ademhalingsproblemen zoals astma en bronchitis. In vergelijking met dieren die in meer natuurlijke omgevingen leven, zijn mensen vaak minder goed aangepast aan deze continue blootstelling aan schadelijke stoffen. Moderne luchtvervuiling, veroorzaakt door industrieën en verkeer, introduceert talloze verontreinigende stoffen in onze luchtwegen, wat leidt tot inflammatie en verminderde longfunctie.

Afwijkend van het natuurlijke ritme

Moderne werkomstandigheden en levensstijlen wijken sterk af van het natuurlijke ritme waarmee onze voorouders en vele dieren leefden. Langdurig zitten, gebrek aan fysieke activiteit en onnatuurlijke slaappatronen kunnen allemaal bijdragen aan een ontregelde ademhaling. Chronische stress en een gebrek aan ontspanningstechnieken verergeren dit probleem verder, wat leidt tot een verhoogde ademhalingsfrequentie en oppervlakkige ademhaling. Onze voorouders leidden een actief leven met veel beweging en regelmatige blootstelling aan natuurlijke omgevingen, wat een gezonde ademhaling bevorderde.

Slaapkwaliteit en -stoornissen

Slaapapneu en andere ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen zijn veelvoorkomende problemen die vaak samenhangen met obesitas en een ongezonde levensstijl. Deze aandoeningen kunnen ernstige gevolgen hebben voor de ademhaling en de algehele gezondheid. Slechte slaaphoudingen en een gebrek aan ondersteunende matrassen en kussens kunnen ook bijdragen aan ademhalingsproblemen tijdens de slaap. Mensen met slaapapneu ervaren vaak meerdere onderbrekingen van hun ademhaling gedurende de nacht, wat leidt tot slechte slaapkwaliteit en verhoogde gezondheidsrisico’s zoals hart- en vaatziekten.

Houding en beweging

Een slechte lichaamshouding, veroorzaakt door langdurig zitten en het gebruik van elektronische apparaten, kan leiden tot een belemmerde ademhaling. Een gebogen rug en ineenstorten van de borstkas verminderen de longcapaciteit en bevorderen oppervlakkige ademhaling. Het verbeteren van de lichaamshouding door regelmatig te bewegen en bewuste inspanningen te leveren om rechtop te zitten en staan kan de ademhaling aanzienlijk verbeteren. Fysieke activiteit speelt ook een cruciale rol in het versterken van de ademhalingsspieren en het bevorderen van een efficiëntere zuurstofopname.

Voeding en gewicht

Obesitas en overgewicht kunnen de ademhaling bemoeilijken door extra druk op de longen en luchtwegen uit te oefenen. Dit kan leiden tot ademhalingsmoeilijkheden en aandoeningen zoals astma en slaapapneu. Een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging zijn essentieel voor het behouden van een gezond gewicht en het bevorderen van een goede ademhaling. Het vermijden van bewerkte voedingsmiddelen en het consumeren van een dieet rijk aan voedingsstoffen kan bijdragen aan een betere algehele gezondheid en een verbeterde ademhalingsfunctie.

Allergieën en milieu-invloeden

Chronische allergieën kunnen leiden tot constante ontsteking en congestie van de luchtwegen, wat de ademhaling belemmert. Dit kan worden veroorzaakt door allergenen zoals pollen, stof, schimmels en huisdieren. Luchtvervuiling kan ook een significante impact hebben op de ademhalingsgezondheid. Mensen die in stedelijke gebieden wonen met hoge niveaus van luchtvervuiling hebben meer kans op ademhalingsproblemen. Het minimaliseren van blootstelling aan allergenen en het verbeteren van de luchtkwaliteit in woon- en werkomgevingen kan helpen om ademhalingsproblemen te verminderen.

Psychologische en emotionele Invloeden

Stress en angst kunnen leiden tot snelle, oppervlakkige ademhaling, ook wel hyperventilatie genoemd. Chronische stress kan de ademhalingspatronen verstoren en bijdragen aan langdurige ademhalingsproblemen. Bewuste ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken zoals meditatie en yoga kunnen helpen om stress te verminderen en de ademhaling te verbeteren. Het cultiveren van een rustige geest en het beheersen van emotionele reacties kan een aanzienlijke impact hebben op de ademhalingsgezondheid.

Genetische en ontwikkelingsfactoren

Sommige mensen hebben een genetische aanleg voor ademhalingsproblemen, zoals astma of allergieën. Dit kan hun risico op ademhalingsproblemen in combinatie met omgevingsfactoren verhogen. Prenatale en vroege kindertijdinvloeden, zoals roken tijdens de zwangerschap, vroeggeboorte en blootstelling aan verontreinigende stoffen in de vroege kindertijd, kunnen de ademhalingsontwikkeling beïnvloeden en leiden tot langdurige ademhalingsproblemen. Het is essentieel om deze risicofactoren te begrijpen en te minimaliseren waar mogelijk om de ademhalingsgezondheid te bevorderen.

Invloed van stress en mobiel telefoongebruik

Stress
Stress is een van de grootste invloeden op onze ademhaling. Wanneer we gestrest zijn, hebben we de neiging om sneller en oppervlakkiger te ademen. Dit is een natuurlijke reactie van het lichaam op een bedreiging, bekend als de vecht-of-vluchtreactie. Chronische stress kan echter leiden tot aanhoudende ademhalingsproblemen, zoals hyperventilatie, wat de balans tussen zuurstof en kooldioxide in ons bloed verstoort. Dit kan weer leiden tot symptomen zoals duizeligheid, vermoeidheid en paniekaanvallen. Het beoefenen van stressmanagementtechnieken zoals meditatie, diepe ademhalingsoefeningen en yoga kan helpen om de ademhaling te reguleren en stressgerelateerde ademhalingsproblemen te verminderen.

Mobiel telefoongebruik
Het overmatig gebruik van mobiele telefoons heeft ook invloed op onze ademhaling. Langdurig kijken naar een scherm leidt vaak tot een slechte lichaamshouding, zoals het buigen van de nek en het inzakken van de schouders. Dit vermindert de longcapaciteit en bevordert oppervlakkige ademhaling. Daarnaast kan het blauwe licht dat door schermen wordt uitgestraald, onze slaap verstoren, wat kan leiden tot een verslechtering van de slaapkwaliteit en slaapgerelateerde ademhalingsproblemen zoals slaapapneu. Het beperken van schermtijd, vooral voor het slapengaan, en het aannemen van een goede lichaamshouding tijdens het gebruik van elektronische apparaten kunnen helpen om deze problemen te voorkomen.

Onbewust adem inhouden
Veel mensen houden onbewust hun adem in tijdens het gebruik van mobiele telefoons, het schrijven van e-mails of geconcentreerd werken. Dit fenomeen, bekend als “email apnea” of “screen apnea,” kan leiden tot een verminderde zuurstoftoevoer naar het lichaam en verhoogde stressniveaus. Door bewust te ademen en regelmatig pauzes te nemen om diep adem te halen, kunnen we deze onbewuste ademhalingspatronen doorbreken en een betere ademhalingsgezondheid bevorderen. Het is belangrijk om tijdens geconcentreerd werk bewust te blijven van onze ademhaling en ervoor te zorgen dat we regelmatig diep ademhalen.

Zittend werk en ademhaling

Langdurig zittend werk kan een negatieve invloed hebben op onze ademhaling. Wanneer we langdurig zitten, vooral in een slechte houding, kan dit de longcapaciteit verminderen en oppervlakkige ademhaling bevorderen. Het is belangrijk om regelmatig pauzes te nemen, op te staan en te bewegen om de ademhaling te verbeteren en de longcapaciteit te vergroten. Ergonomische werkplekken kunnen ook helpen om een betere houding te bevorderen en de ademhaling te optimaliseren. Door regelmatig te bewegen en een goede houding aan te nemen, kunnen we de negatieve effecten van zittend werk op onze ademhaling minimaliseren.

Het belang van bewuste ademhaling

Bewuste ademhalingsoefeningen kunnen een krachtige tool zijn om onze ademhaling te reguleren en onze algehele gezondheid te verbeteren. Technieken zoals diepe buikademhaling, pranayama (ademhalingsoefeningen afkomstig uit de yoga) en mindfulness-ademhaling kunnen helpen om stress te verminderen, de longcapaciteit te vergroten en de zuurstofopname te verbeteren. Door regelmatig bewuste ademhalingsoefeningen te beoefenen, kunnen we onze ademhalingsspieren versterken en een efficiënter ademhalingspatroon ontwikkelen.

Conclusie
Ademhaling is een complex en essentieel proces dat vaak wordt beïnvloed door verschillende factoren, variërend van vroege kindertijd en voeding tot moderne levensstijl en genetische aanleg. Door bewust te worden van deze factoren en proactief stappen te ondernemen om onze ademhaling te verbeteren, kunnen we onze algehele gezondheid en welzijn bevorderen. Het integreren van bewuste ademhalingsoefeningen en het aannemen van een gezonde levensstijl kan helpen om ademhalingsproblemen te verminderen en een optimale ademhalingsgezondheid te bereiken.

Let op:
Dit artikel is bedoeld om je bewust te maken van de momenten en manieren waarop de ademhaling kan ontregelen. Denk je dat jouw ademhaling of die van je partner of kinderen ontregeld is? Dat kun je testen met deze simpele test. Vul de test in en leer van de scores. Naast ademoefeningen kun je bij de genoemde onderwerpen in dit artikel kijken waar je mogelijke verbeteringen door kunt voeren om zo ook je ademhaling beter te reguleren.