Ademoefeningen die mogelijk kunnen helpen bij Taaislijmziekte (Cystic Fibrose)

Cystic Fibrosis (CF) is een genetische aandoening die de luchtwegen en het spijsverteringsstelsel aantast. Het wordt veroorzaakt door mutaties in een gen, wat leidt tot de productie van dik, kleverig slijm in de longen, alvleesklier en andere organen. Deze slijmophoping veroorzaakt ontstekingen en schade aan de longen, wat leidt tot ademhalingsmoeilijkheden, infecties en andere complicaties en is uiteindelijk dodelijk.

Hoewel CF momenteel niet kan worden genezen, zijn er verschillende ademtechnieken beschikbaar om de symptomen onder controle te houden en de progressie van de ziekte mogelijk te vertragen. Tot mijn grote verbazing weten de mensen met de diagnose CF die ik sprak veelal niet dat ze zelf mogelijk iets kunnen doen naast de medicatie die ze krijgen. 

Steeds meer mensen met CF (of kinderen met CF) weten mij de laatste tijd te vinden om hen uit te leggen wat ze kunnen doen en waarom dit werkt. In dit artikel zet ik mijn aanpak uiteen teneinde meer mensen te kunnen helpen zonder mijn tussenkomst en hopelijk ook andere zorgprofessionals te inspireren deze aanpak verder te verkennen.

Vijf belangrijke thema’s
De belangrijkste problemen die ontstaan naar mate Cystic Fibrose zich verder in het lichaam manifesteert zijn ademhalingsproblemen door het langzaam vollopen van de longen met slijm en vocht maar ook de vernauwing van de luchtpijp (trachea) en de vertakkingen in de longen (bronchiën). Het is dus belangrijk om ervoor te zorgen dat de longen zo goed mogelijk kunnen blijven functioneren en de luchtwegen zo open mogelijk blijven. Om dit te bereiken staan in mijn aanpak vijf thema’s centraal:

1. Het trainen van de belangrijkste ademspier: het middenrif
2. Het verwijden van de luchtwegen (bronchiale en tracheale ademruimte) door de krachtigste lichaamseigen vaatverwijder in te zetten: CO2
3. Het vergroten van de ademruimte door rek- en strekoefeningen van de borst
4. Het verbeteren van de kwaliteit van de ingeademde lucht door het aanleren en stimuleren van nasale ademhaling (zowel gedurende dag als ‘s nachts)
5. Het extra beschermen van de longen tegen virussen en bacteriën door afgifte van nasaal opgewekte stikstofmonoxide te verbeteren en vervijftienvoudigen (!)

1. Het trainen van de belangrijkste ademspier: het middenrif 
Het middenrif, ofwel diafragma, is de belangrijkste spier die verantwoordelijk is voor de ademhaling, en het versterken van deze spier door middel van oefeningen kan de longfunctie bij CF-patiënten helpen verbeteren. Dit komt omdat het diafragma een cruciale rol speelt bij onze ademhaling, het is de belangrijkste ademspier die we hebben. Wanneer het middenrif zwak is, kan dit leiden tot oppervlakkige ademhaling wat weer leidt tot verminderde zuurstofopname en verlaging van de lichaamseigen CO2 en dit kan de symptomen van CF kan verergeren. Een middenrif dat goed getraind is kan langer en beter zorgen voor een gezonde en volledige ademhaling. Verderop in dit artikel zal ik een van de oefeningen delen die ik doe.

2. Het verwijden van de luchtwegen door de krachtigste lichaamseigen vaatverwijder: CO2
Het verbeteren van de CO2-tolerantie is voor velen cruciaal als het gaat om verbeteren van fysieke klachten zoals hyperventilatie, astma, COPD of chronische mondademhaling maar voor CF patiënten helemaal. CO2 is een product van onze interne respiratie: tijdens de energie die in de cellen wordt gecreëerd door de chemische recatie tussen zuurstof en glucose komt CO2 vrij. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is CO2 bepaald geen afvalproduct, sterker nog het zou weleens hét product kunnen zijn. 

CO2 speelt een cruciale rol bij de afgifte van de zuurstof en het verwijden van o.a. de bloedvaten en de luchtwegen. Als de CO2 in het bloed toeneemt verwijden niet alleen de bloedvaten maar ook de bronchiën en de trachea en dit betekent dus makkelijker ademhalen. Een cruciaal effect, zeker als je als CF patient weet dat je langzaamaan steeds minder ademruimte krijgt. CO2 is dus een krachtige en natuurlijke manier om je ademruimte zo groot mogelijk te maken. En dit bereik je door langzamer en dieper adem te halen door je neus. (Bijkomend effect is dat deze manier van ademhaling ook de stress en spanning van benauwd worden helpt verminderen).

3. Het vergroten van de ademruimte door rek- en strekoefeningen van de borst
Er zijn verschillende oefeningen om de borstkas te vergoten en de speelruimte van het middenrif en de andere ademspieren te vergroten. Een simpele en effectieve oefening is de ribstretch. De ribstretch doet precies wat het zegt, de ribben strekken of uitzetten, waardoor je longen zoveel mogelijk lucht opnemen. Je kunt dus je longcapaciteit trainen door je ademspier (middenrif) en je ribbenkast te trainen. Dit kan met verschillende oefeningen voor beginners en gevorderden. De volgende oefening is een gemakkelijke om mee te starten.

Voor deze ribstretch zit je op je knieën met je handen voor je borst. Vanuit licht voorover gebogen positie adem je langzaam lucht in door je neus totdat je longen vol zijn. Tegelijkertijd open je de armen totdat ze de borstkas helemaal openen (je mag rustig een beetje overstrekken). In de uitademing buig je weer voorover en vouw je de handen weer voor je borst.

Als je dit regelmatig doet, helpt het strekken van de ribben je om meer lucht in je longen te krijgen en volledig uit te ademen, zodat er zich minder ‘dode’ lucht meer in de longen ophoopt. Deze oefeningen en andere simpele oefeningen kunnen ademhalen vergemakkelijken en de functie van de longen verbeteren. 

4. Het verbeteren van de kwaliteit van ingeademde lucht door het aanleren en stimuleren van nasale ademhaling (zowel gedurende dag als ‘s nachts)
De kwaliteit van de lucht die je inademt is extreem belangrijk. Onze longen zijn, naast onze huid, het enige orgaan die in direct contact staan met de buitenwereld. Onze neus vervult een belangrijke rol bij het zorgen voor de juiste luchtkwaliteit om de longen te beschermen en zuurstofopname te maximaliseren. 

Door bewust door je neus adem te halen filter je niet alleen de lucht (wat al een belangrijke reden is) maar warm je de lucht op en maak je de lucht vochtig. Daarnaast krijg je automatisch de juiste hoeveelheid zuurstof binnen en zorg je met voor de natuurlijke aanmaak van lichaamseigen stikstofmonoxide (daarover meer in het volgende punt). Tevens heeft neusademhaling een positieve invloed op je lichaamshouding, je gemoedstoestand en je bloeddruk. Lees meer over neusademhaling in dit artikel. 

5. Het extra beschermen van de longen tegen virussen en bacteriën door afgifte van nasaal opgewekte stikstofmonoxide te verbeteren en vervijftienvoudigen (!)
Een belangrijk goedje dat we zelf aanmaken in onze neus en dat ons beschermt tegen virussen en bacteriën is stikstofmonoxide (NO). Stikstofmonoxide werd in de jaren negentig ontdekt door Louis J. Ignarro, PhD, een medisch onderzoeker. Hij ontving vervolgens de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde voor zijn ontdekkingen over hoe stikstofmonoxide een positieve invloed heeft op de gezondheid en een lang leven. Dr. Ignarro schrijft: “Stikstofmonoxide, ook wel NO genoemd, zorgt ervoor dat de spiercellen (gladde spieren) die de slagaders omhullen, ontspannen, waardoor zogeheten vasodilatatie of verwijding van de slagaders ontstaat. Deze fysiologische werking resulteert in een verlaging van de bloeddruk in de slagaders en een verhoogde bloedtoevoer naar alle organen via de verwijde slagaders. ” Door die actie beschermt stikstofmonoxide ons tegen hoge bloeddruk, hartaanvallen en beroertes. En extra belangrijk voor CF patiënten is het feit dat stikstofmonoxide antiviraal en antibacterieel werkt. Dit betekent dat de kans op longontstekingen of luchtwegaandoeningen kan verminderen door te zorgen voor een flinke hoeveelheid nasaal ingeademde NO.

Surfactant: smeerolie van de longen
Laatste bijzondere feit: surfactant is een soort smeerolie die zich tussen de longblaasjes bevindt en CF tast de kwaliteit van de surfactant aan (link. Stikstofmonoxide heeft de functie om de afgifte van de surfactant te verbeteren (link). En nu komt het: simpel neuriën verhoogt de NO-niveaus aanzienlijk, tot wel 15 tot 20 keer meer dan normaal (link)! Dit helpt dus om de luchtwegen verder te openen en ziekteverwekkers te doden, je bloedvaten en bronchiën te openen. Lees alles over de magische functies van NO hier

Oefening: Tel jezelf gezond
Een manier om het middenrif te versterken, is door het toepassen van de ademcoördinatie-oefeningen van Dr. Carl Stough. Deze oefening pas ik dagelijks toe bij mijn cliënten en heet ‘Tel jezelf gezond’. Deze oefening leg ik verder uit in onderstaande video uit mijn online training.